Tàn tích ngôi chùa cổ cực đẹp ở đất Quảng Ngãi

 Tọa lạc tại xã Nghĩa Phú, huyện Tư Nghĩa, núi Phú Thọ là danh thắng nổi tiếng từ xa xưa của tỉnh Quảng Ngãi. Trên ngọn núi này còn lưu giữ phế tích chùa Sắc Tứ Thạch Sơn, một trong những ngôi chùa nổi tiếng nhất ở Quảng Ngãi đầu thế kỷ 20.

 Ngôi chùa này có một lịch sử khá đặc biệt, phản ánh những thay đổi của mảnh đất Quảng Ngãi trong một giai đoạn lịch sử nhiều biến động.

 Theo sử sách, tiền thân của chùa Thạch Sơn là chùa Bình Man, do ông Nguyễn Công Tấn, là quan Án sát tỉnh Thái Nguyên, sáng lập.

 Vào năm 1863, vâng mệnh vua Tự Đức, ông Nguyễn Công Tấn lãnh chức Tiễu Phủ Sứ vùng núi của các tỉnh Nam Ngãi Bình Phú, thực hiện nhiệm vụ bình định các man tộc ở khu vực. Đây là nguồn gốc tên gọi chùa Bình Ma

 Đến năm 1866, ông Nguyễn Công Tấn chủ trương xây dựng chùa trên nền đồn Thiên Xuân cũ, thuộc địa phận thôn Trường Lệ, xã Hành Tín Đông, huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi hiện nay.

 Chùa Bình Man tồn tại đến năm 1906 thì hoang phế. Quan Cần Chánh điện đại học sĩ Trí Chánh Thạch Trì Nguyễn Thân đề xuất xây dựng chùa Thạch Sơn trên núi Phú Thọ. Tượng Phật của chùa Bình Man được rước trên quãng đường hơn 40 km để về thờ ở ngôi chùa mới.

 Thạch Sơn tự được xây dựng với quy mô bề thế, kiến trúc hài hòa, tọa lạc trên ngọn núi đá hướng ra biển khơi. Chùa được vua phong sắc tứ, nhanh chóng được biết đến như một đại thắng cảnh, du khách thập phương đến tham quan chiêm bái.

 Sau khi thành lập, chùa Thạch Sơn đã trở thành một trung tâm truyền bá Phật học quan trọng ở Quảng Ngãi và khu vực Nam Trung Bộ. Nhiều nhân tài Phật giáo đã tu học tại chùa, gương mặt tiêu biểu là Đại lão Hòa thượng Thích Trí Hải (1906-1979).

 Khi cuộc kháng chiến chống Pháp bùng nổ, chùa Thạch Sơn đã bị đạn bom phá hủy nặng nề và rơi vào hoang tàn. Ngôi chùa tuyệt đẹp trở thành phế tích chỉ sau 4 thập niên tồn tại.

 Ngày nay, những dấu tích của chùa Thạch Sơn vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt trên núi Phú Thọ. Đó là cánh cổng tam quan uy nghi, sừng sững như một “cổng trời” trên đỉnh núi...

 Bức bình phong trước chính điện không còn rõ hình hài, lỗ chỗ vết đạn – chứng tích của những trận chiến ác liệt trong thế kỷ 20.

 Rêu phong bao phủ lên tất cả những gì còn lại của ngôi chùa từng làm vang danh Phật giáo Quảng Ngãi.

 Từng là điểm hành hương của hàng vạn Phật tử, ngọn núi có cảnh quan tuyệt đẹp giờ đây hiếm khi có người ghé thăm..