Tổng thống Mỹ Donald Trump tại nghĩa trang Suresnes ở ngoại ô Paris hôm 11/11. Ảnh: AFP. |
Sau chuyến công du tới Mỹ hồi tháng 4/2017, lãnh đạo ba nước vùng Baltic ghé thăm Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tại Điện Elysee và kể lại cuộc gặp với Tổng thống Mỹ Donald Trump mà họ vừa trải qua, theo NBC News.
Theo lời kể của tổng thống ba nước Estonia, Latvia và Litva, Trump đã dành phần lớn thời gian của cuộc trao đổi riêng tại Nhà Trắng để trách móc về vai trò của họ trong các cuộc chiến ở Nam Tư, quê hương của vợ ông, Melania. Tổng thống Mỹ không ngớt lời chê người dân vùng Balkan "tồi tệ" mà không nhận ra rằng ba vị khách của ông là lãnh đạo ba nước cộng hòa vùng Baltic và đều là thành viên của NATO. Ông kết thúc cuộc trao đổi bằng cách khuyến khích các nguyên thủ này tìm cách hòa hợp với Nga, quốc gia đang có những căng thẳng đáng kể với phương Tây.
Macron được cho là đã cảm thấy rất kinh hoàng trước cách hành xử của Trump và sau đó bắt đầu kể lại câu chuyện này cho những lãnh đạo các nước đến thăm Điện Elysee. Theo tờ Le Monde, sự việc đó càng củng cố quan điểm của Macron rằng Trump là một "kẻ bắt nạt ngạo mạn" và Tổng thống Pháp dường như đã thể hiện rõ cái nhìn này trong lễ kỷ niệm 100 năm ngày kết thúc Thế chiến I vừa diễn ra ở Paris, nơi Trump cùng gần 70 lãnh đạo các nước đến dự.
Lễ kỷ niệm quan trọng này được cho là một cơ hội lớn để nguyên thủ các nước tăng cường hợp tác quốc tế và tái khẳng định mối quan hệ đồng minh xuyên Đại Tây Dương được hình thành từ khói lửa chiến tranh. Thế nhưng chuyến đi tới châu Âu lần này của Trump lại biến thành một thảm họa, khi ông không ngừng hứng chịu những lời chỉ trích về cách hành xử của mình và trở nên đơn độc trước làn sóng phê phán chủ nghĩa dân tộc, theo David A. Andelman, chuyên gia tại Trung tâm An ninh Quốc gia thuộc Đại học Luật Fordham.
Trump bắt đầu châm ngòi cho tranh cãi ngay từ đầu chuyến đi, khi đăng những lời chỉ trích Tổng thống Pháp trên Twitter ngay trên chuyến bay tới Paris. Tổng thống Mỹ cho rằng đề xuất thành lập đội quân châu Âu để tự bảo vệ an ninh của Macron là "rất xúc phạm" và cho rằng châu Âu lẽ ra nên trả đủ khoản đóng góp tài chính cho NATO mà hiện Mỹ phải bao cấp rất nhiều.
Mọi việc bắt đầu đi xuống từ đó. Đặt chân xuống Paris hôm 10/11 với tâm trạng dường như không vui, Trump bất ngờ quyết định hủy kế hoạch tới viếng nghĩa trang binh sĩ Mỹ ở rừng Belleau Wood, ngoại ô thủ đô Pháp, nơi từng chứng kiến những trận đánh ác liệt trong Thế chiến I, cướp đi sinh mạng của khoảng 1.800 lính Mỹ.
Nhà Trắng ban đầu giải thích rằng kế hoạch viếng nghĩa trang của Trump bị hủy do "khó khăn về hậu cần và lịch trình vì thời tiết xấu", khẳng định việc tổ chức đoàn xe hộ tống Tổng thống với hàng chục phương tiện vào phút chót là vô cùng khó khăn khi trời mưa gió. Thế nhưng hôm đó ở Paris chỉ có mưa phùn và lãnh đạo các nước khác, kể cả nữ Thủ tướng Đức 64 tuổi Angela Merkel, vẫn đến viếng nghĩa trang theo lịch trình.
Quyết định này của ông chủ Nhà Trắng vấp phải làn sóng chỉ trích và chế giễu của dư luận, nhiều người dùng Twitter còn đăng ảnh cựu tổng thống Obama đội mưa tới viếng nghĩa trang lính Mỹ để chỉ trích Trump. Nhà Trắng sau đó vội đưa ra lời giải thích tiếp theo rằng trời mưa ở Paris khiến trực thăng Marine One của Tổng thống không thể cất cánh để tới nghĩa trang được.
"Tình hình thời tiết ở Paris được cho là khiến Donald Trump không thể tới bày tỏ lòng tôn trọng với những lính Mỹ ngã xuống vì tự do tại nghĩa trang Aisne-Marne chiều nay", Francois Heisbourg, một cố vấn thân tín của Tổng thống Macron, viết trên Twitter, kèm bức ảnh một người đi xe đạp trên con đường cách nơi Trump đang nghỉ vài dãy nhà. "Không có gì mà một người đi xe đạp không xử lý được, nói gì đến trực thăng của tổng thống".
Bức ảnh người đi xe đạp giữa đường phố Paris hôm 10/11 được Heisbourg đăng trên Twitter. Ảnh: Twitter/Francois Heisbourg. |
Trong bữa trưa và bữa tối do Macron chiêu đãi lãnh đạo các nước tới dự sự kiện hôm đó, Trump luôn tỏ vẻ cau có, không vui khi ông không phải là tâm điểm chú ý, cũng không phải là người được trọng vọng nhất tại bữa tiệc.
Hình ảnh biểu tượng cho sự đơn độc của Trump giữa Paris là khi lễ tưởng niệm được tổ chức tại Khải Hoàn Môn vào hôm 11/11. Trong khi hàng chục lãnh đạo các nước đến sớm và vai kề vai sánh bước trên đại lộ Champs Elysees để thể hiện mối quan hệ đồng minh gắn kết, Trump cùng đoàn xe hộ tống của mình đến muộn và ông tiến vào nơi tổ chức buổi lễ khi các nguyên thủ khác đã yên vị. Nhà Trắng sau đó cho biết lý do Trump đến muộn là vì "mối quan ngại về an ninh", dù họ không nói rõ lực lượng mật vụ Mỹ lo lắng về điều gì tại sự kiện tề tựu hàng chục lãnh đạo thế giới như vậy.
Tại buổi lễ, Macron dường như đã dội một "gáo nước lạnh" vào Trump, khi phê phán kịch liệt chủ nghĩa dân tộc, gọi đây là "con quỷ già đang nhăm nhe quay trở lại mặt đất để gieo rắc sự hỗn loạn và cái chết" và khẳng định chủ nghĩa dân tộc là "sự phản bội lại lòng yêu nước".
"Khi nói rằng lợi ích của mình là trên hết bất chấp những gì xảy ra với người khác, bạn đã vứt bỏ thứ quý giá nhất của một quốc gia, điều quan trọng nhất và giúp quốc gia trở nên vĩ đại: Đó là những giá trị đạo đức", Macron phát biểu.
Theo Andelman, hai ngày cuối tuần ở Paris của Trump đã thể hiện rõ sự đối lập giữa ông với Macron và các lãnh đạo châu Âu khác. Trong khi ông dành cả ngày thứ bảy trong dinh thự của đại sứ Mỹ ở Pháp, Macron và Merkel cùng tới rừng Compiegne để tưởng niệm những người đã ngã xuống trong cuộc chiến cách đây 100 năm.
Macron sau đó đăng trên Twitter bức ảnh ông và bà Merkel bước đi cùng nhau, cùng chú thích "Đoàn kết". Truyền hình Pháp phát sóng cảnh hai lãnh đạo sánh bước dọc nghĩa trang, bà Merkel có lúc còn nắm lấy tay Macron, trong khi Tổng thống Pháp vòng tay ôm bà.
Trump (thứ ba từ phải sang) ngồi dự lễ kỷ niệm trong khi Thủ tướng Đức Merkel và Tổng thống Pháp Macron (phải) trao đổi cùng nhau. Ảnh: Reuters. |
Trump tìm cách bù đắp cho sự nhạt nhòa của mình tại sự kiện bằng chuyến thăm vội vã tới nghĩa trang Suresnes hôm 11/11, nhưng hành động này bị giới quan sát đánh giá là quá ít ỏi và quá muộn màng. Trong khi các lãnh đạo khác tề tựu vào chiều hôm đó để tham dự Diễn đàn Hòa bình Paris (PPF) kéo dài ba ngày, Trump đã lên chuyên cơ trở về Mỹ.
Andelman cho rằng Trump bỏ qua Diễn đàn Hòa bình Paris bởi sự kiện này đại diện cho tất cả những giá trị mà Tổng thống Mỹ không tin tưởng. PPF coi hợp tác quốc tế là chìa khóa để giải quyết những thách thức toàn cầu và đảm bảo hòa bình lâu dài, với chủ đề chính là chủ nghĩa toàn cầu, điều mà Trump luôn chống lại bằng khẩu hiệu "nước Mỹ trên hết" của mình.
Điều trớ trêu là trong hội nghị hòa bình 1919 sau khi kết thúc Thế chiến I, tổng thống Mỹ khi đó là Woodrow Wilson đã nêu lên khái niệm về chủ nghĩa toàn cầu và khẳng định Mỹ luôn phải là một phần của thế giới.
Một thế kỷ sau, Tổng thống thứ 45 của Mỹ đã biến cơ hội san lấp bất đồng và trân trọng những hy sinh của các đồng minh thành một chuyến đi "thảm họa" và "đáng xấu hổ", nơi ông chỉ khoét sâu hơn hố ngăn cách giữa Mỹ và các đối tác ở châu Âu, theo bình luận viên Ishaan Tharoor của Washington Post.
Chuyên gia Andelman cũng nhận định rằng đã đến lúc Trump ngừng "trốn trong vỏ ốc" với các đồng minh truyền thống, bởi Mỹ sẽ không thể tự mình giải quyết được các vấn đề toàn cầu như phi hạt nhân hóa Triều Tiên, chạy đua vũ trang với Nga hay xung đột ở Trung Đông và chiến tranh thương mại với Trung Quốc nếu không có sự kề vai sát cánh của các đồng minh và đối tác trên khắp thế giới.
Trong khi đó, thượng nghị sĩ Mỹ Lindsey Graham chỉ trích cách đối xử của Tổng thống Macron đối với Trump. "Tôi cho rằng Macron đang gặp rắc rối chính trị ở trong nước và ông ta chọn cách đối đầu với Tổng thống Trump để làm chiêu trò chính trị", Graham nói.