Con ốc gạo có ở khắp vùng Đồng bằng sông Cửu Long, nhưng nổi tiếng nhất vẫn là ốc gạo Phú Đa trên dòng Cổ Chiên, thuộc xã Vĩnh Bình, huyện Chợ Lách, Bến Tre. Nơi đây được thiên nhiên hào phóng ban tặng cho một món quà quý giá là con ốc gạo mà hằng trăm hộ gia đình đã thừa hưởng từ hơn nửa thế kỷ qua.
Ghe xuồng đi cào ốc gạo trên sông Hậu.
Ốc gạo vừa mới cào lên.
Ốc gạo là một loài nhuyễn thể có vỏ trắng xanh, màu sáng lấp lánh, mình xoáy tròn, lớn bằng ngón tay. Khi nấu chín dưới yếm hiện ra một cục mỡ nhỏ như hạt gạo nên mới có tên là ốc gạo. Tương truyền vào một thời xa xưa, khi cư dân sống hai bên các bờ sông còn nghèo, đời sống vất vả, hàng ngày phải đi cào ốc về luộc ăn, hoặc đem bán hoặc đổi lấy gạo sống qua ngày. Để cám ơn dòng sông đã giúp cho nhiều người có gạo ăn nên bà con đã đặt tên cho loài ốc này là ốc gạo.
Cũng chính nhờ thịt của con ốc gạo thơm ngon nên ở quê tôi vùng miệt vườn Cần Thơ, các bà các chị thường làm món gỏi ốc gạo trộn bưởi và cơm dừa; ốc gạo cháy mỡ tỏi; ốc gạo nấu lẫu mắm; ốc gạo làm nhưn bánh xèo,... Đặc biệt là gỏi ốc gạo trộn bắp chuối, còn gọi là món gỏi ốc gạo trộn rau ghém.
Theo kinh nghiệm của các bà nội trợ, muốn làm món gỏi ốc gạo, trước hết chúng ta phải chọn những con ốc gạo tươi sống đem về ngâm với nước cơm vo hoặc nước lã có pha chút ớt cay nhằm kích thích cho ốc nhả hết chất bùn dơ ra ngoài. Sau đó đổ ốc vào nồi nấu với ít nước và chỉ cần nấu vừa chín. Kế đến dùng que nhọn lể lấy thịt ốc ra rồi bắc chảo lên phi hành tỏi, đổ ốc vào xào cho vàng thơm. Thịt ốc gạo sau khi lấy ra có màu vàng ươm trông rất hấp dẫn.
Gỏi ốc gạo trộn rau ghém.
Bắp chuối xiêm xắt sợi cho thật nhuyễn (rau ghém), rửa sạch bằng nước chanh muối pha loãng, xong để ráo nước. Sau cùng cho thịt ốc đã xào chín vào trộn chung với rau ghém, thêm nước cốt chanh, đường, nước mắm, rau răm hoặc rau thơm, đậu phộng, ớt. Thế là chúng ta có một món gỏi ốc gạo trộn rau ghém ngon tuyệt. Món này vừa là món khai vị, vừa là món ăn chơi thật vô cùng thú vị.
Ốc gạo trộn rau ghém bắp chuối là món ăn vừa lạ miệng, vừa ngon, mùi vị quyến rũ, lại còn có tác dụng bồi dưỡng cơ thể. Kinh nghiệm dân gian cũng cho rằng vị ngọt của ốc hòa quyện với hương vị đặc trưng của rau ghém bắp chuối sẽ kích thích tiêu hóa, càng thưởng thức càng thấy ngon.
Món gỏi ốc gạo trộn rau ghém này có thể chấm với muối tiêu chanh hoặc nước mắm chua - cay - ngọt, vừa thanh tao lại vừa giòn, khác hẳn với hương vị của ốc đồng và ốc biển.
Tác giả bài viết: Phúc Lộc