Ông Võ Tá Đinh, Giám đốc Sở TN-MT Hà Tĩnh (ảnh: Xuân Sinh)
Thiếu trách nhiệm!
Ngày 8/4/2016, cá tại vùng biển Vũng Áng bắt đầu chết một cách bất thường. Những ngày sau đó, tình trạng cá chết lan ra diện rộng, gây ra thảm họa môi trường ở cả 4 tỉnh miền Trung, từ Hà Tĩnh vào Thừa Thiên Huế.
Một cuộc truy tìm nguyên nhân đã được Chính phủ triển khai một cách quyết liệt và Formosa đã được xác định là thủ phạm gây ra thảm họa này.
Người dân cho rằng, thảm họa này có thể đã được ngăn chặn hoặc chí ít là giảm thiểu, nếu các cơ quan giám sát, mà sát nhất là Sở TN-MT Hà Tĩnh không buông lỏng quản lý, thiếu trách nhiệm thực thi nhiệm vụ của mình.
Quá trình điều tra nguyên nhân về vụ việc, các cơ quan chức trách phát hiện, ông Võ Tá Đinh - Giám đốc Sở TN-MT Hà Tĩnh - đã giao cho Trung tâm Quan trắc Kỹ thuật môi trường, một đơn vị trực thuộc, ký hợp đồng quan trắc với Formosa.
Suốt một thời gian dài, Sở TN-MT Hà Tĩnh bỏ mặc việc kiểm định chất lượng nguồn nước thải của Formosa, gây hậu quả vô cùng nghiêm trọng.
Điều nguy hại ở chỗ, thay vì trực tiếp xuống hiện trường, điểm xả thải của Formosa lấy mẫu nước thải để kiểm định, Trung tâm Quan trắc Kỹ thuật môi trường của Sở TN-MT Hà Tĩnh chỉ lấy mẫu mà Formosa gửi đến, và mấy tháng mới kiểm định một lần.
Cách làm này đã dẫn đến hệ quả là các mẫu kiểm định luôn đạt ngưỡng cho phép, không phát hiện ra dấu hiệu sai phạm của Formosa để ngăn chặn kịp thời hành vi xả độc tố ra môi trường biển.
Ngày 1/5, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã giao Bộ TN-MT cùng UBND tỉnh Hà Tĩnh triển khai ngay trạm quan trắc tự động từ điểm xả thải của nhà máy Formosa đến trạm quan trắc của Sở TN-MT tỉnh này để kiểm tra và lấy mẫu phân tích tự động, nhằm kiểm soát việc xả thải của nhà máy.
Sáng ngày 8/5, trả lời PV Dân trí về tiến độ thực hiện chỉ đạo trên, ông Võ Tá Đinh vẫn “đủng đỉnh" nói việc triển khai trạm quan trắc tự động phải… chờ dài vì nhiều nguyên nhân.
Trong lúc thảm trạng cá chết đang khiến dư luận cả nước quan tâm, gây lao đao cho ngư dân cả 4 tỉnh miền Trung, thì câu trả lời của ông Đinh đã "nhận được" nhiều chỉ trích gay gắt.
Và dưới sức ép của tỉnh, chỉ sau hơn hai tuần, ngày 18/5, Trung tâm giám sát Formosa xả thải đã có thể bắt đầu hoạt động.
Vụ Formosa xả thải độc tố, đầu độc môi trường biển chưa thể lắng xuống thì dư luận lại chấn động với việc Formosa và Công ty Cổ phần Tư vấn xây dựng Quản lý môi trường đô thị Kỳ Anh ký hợp đồng để rồi công ty này chôn lấp hơn 100 tấn chất thải tại nơi không được cấp phép. Việc chất thải này có nguy hại hay không vẫn đang được làm rõ.
Liên quan vụ việc này, ông Giám đốc Sở TN-MT Hà Tĩnh cho biết, Công ty Cổ phần Tư vấn xây dựng Quản lý môi trường đô thị Kỳ Anh là đơn vị không được cấp phép, không có chức năng xử lý chất thải, nhiều lần vi phạm, vận chuyển trái phép chất thải từ Formosa (theo các cơ quan chức năng tại Hà Tĩnh công ty này từng bị phạt đến 4 lần lý do trên). Vậy tại sao Sở này không báo cáo UBND tỉnh tiến hành đình chỉ hay đóng cửa công ty này?
Đoàn kiểm tra tới hiện trường chôn lấp chất thải của Formosa trên đất liền.
Nói về trách nhiệm của Sở cũng như của cá nhân trong vụ này, ông Võ Tá Đinh "phân trần" rằng bỏ lọt vụ việc vì "chỉ nghĩ đó là chất bùn thải, khối lượng không nhiều" rồi "chữa cháy": “Qua sự cố lần này chúng tôi sẽ cho anh em xuống để lấy mẫu đi kiểm tra, xem chất đó có độc hại hay không để từ đó có hướng xử lý”.
Cần truy trách nhiệm người đứng đầu ngành TN-MT tỉnh
Để Formosa ngang nhiên gây ra một loạt các vấn đề môi trường như hôm nay, không thể không nói đến sự yếu kém, trách nhiệm của ngành TN-MT Hà Tĩnh.
Formosa sẽ không thể xả thải độc ra môi trường nếu Sở TN-MT Hà Tĩnh giám sát chặt chẽ hơn, kiểm tra kiên quyết hơn, đưa ra những cảnh báo sớm hơn tới tỉnh Hà Tĩnh và Bộ TN-MT.
Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Quản lý môi trường đô thị Kỳ Anh cũng không thể gây ra vụ chôn lấp nếu Sở TN-MT Hà Tĩnh có những động thái quyết liệt trước những sai phạm trước đó của công ty này.
Từ thực tế này, dư luận cho rằng tỉnh Hà Tĩnh cần xem xét lại trách nhiệm, vai trò của vị tư lệnh ngành TN-MT tỉnh này.
Ông Đặng Bá Thức, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Khoa học kỹ thuật Lâm nghiệp Hà Tĩnh, nêu quan điểm: “Rõ ràng anh không làm tròn chức năng của anh. Theo tôi cần xem lại vị trí Giám đốc Sở TN-MT tỉnh”.
Ông Đào Văn Tinh, nguyên Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Tĩnh, cũng cho rằng lãnh đạo Sở TN-MT tỉnh chưa làm tròn trách nhiệm được giao. “Có một điều cực kỳ quan trọng là giám sát trong quá trình triển khai xây dựng và trong quá trình vận hành hệ thống xử lý nước thải. Cái này dứt khoát phải là trách nhiệm của anh TN-MT ở cơ sở” – ông Tinh khẳng định.
Tác giả bài viết: Văn Dũng - Xuân Sinh