Bộ luật Hình sự 1999 dành bốn điều quy định các hành vi, hình phạt liên quan tới xâm hại tình dục trẻ em với các tội: Hiếp dâm trẻ em (điều 112, với mức án cao nhất là phạt tử hình), Cưỡng dâm trẻ em (điều 114, mức án cao nhất là tù chung thân), Giao cấu với trẻ em (điều 115, mức án cao nhất là 15 năm tù), Dâm ô với trẻ em (điều 116, mức án cao nhất là 12 năm).
Bộ luật Hình sự 2015 có hiệu lực từ ngày 1/1/2018 đã tăng thêm một tội mới, sửa đổi tên gọi các tội cũ và cụ thể hóa các hành vi. Dưới đây là năm tội sắp áp dụng theo luật mới.
Điều 147: Sử dụng người dưới 16 tuổi vào mục đích khiêu dâm
Người nào đủ 18 tuổi trở lên mà lôi kéo, dụ dỗ, ép buộc người dưới 16 tuổi trình diễn khiêu dâm hoặc trực tiếp chứng kiến việc trình diễn khiêu dâm dưới mọi hình thức, bị phạt tù ít nhất từ sáu tháng đến ba năm.
Nếu phạm tội có tổ chức, hai lần trở lên, đối với hai người trở lên, với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh, có mục đích thương mại, gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân 11-45%, tái phạm nguy hiểm bị phạt tù 3-7 năm.
Mức án cao nhất của tội này là 12 năm tù nếu người phạm tội có một trong các tình tiết tăng nặng: Gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân 46% trở lên; làm nạn nhân tự sát.
Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định 1-5 năm.
Điều 142: Hiếp dâm người dưới 16 tuổi
Người nào thực hiện một trong các hành vi: dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi trái với ý muốn của họ; giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người dưới 13 tuổi bị khép tội hiếp dâm và phạt ít nhất 7-15 năm tù.
Người phạm tội còn phải đối mặt với hai khung hình phạt khác 12-20 năm tù, 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình nếu có thêm các tình tiết tăng nặng: có tính chất loạn luân, làm nạn nhân có thai, gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân từ 11% trở lên, đối với người mà mình có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh, có tổ chức, nhiều người hiếp một người, biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội…
Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định 1-5 năm.
Điều 144: Cưỡng dâm người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi
Người nào dùng mọi thủ đoạn khiến người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi đang ở trong tình trạng lệ thuộc mình hoặc trong tình trạng quẫn bách phải miễn cưỡng giao cấu hoặc miễn cưỡng thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác, bị phạt tù tối thiểu 5-10 năm.
Nếu người phạm tội có một trong các tình tiết tăng nặng: có tính chất loạn luân, làm nạn nhân có thai, gây thương tích làm tổn hại trên 31% sức khỏe, gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân trên 11%, tái phạm nguy hiểm, nhiều người cưỡng dâm một người, biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội, làm nạn nhân chết hoặc tự sát… mức án cao nhất phải đối mặt là tù chung thân.
Hình phạt bổ sung cho người phạm tội này là cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định 1-5 năm.
Điều 145: Giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi
Người nào đủ 18 tuổi trở lên mà giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi thì bị phạt tù 1-5 năm.
Nếu người phạm tội thuộc một trong các trường hợp: phạm tội hai lần trở lên, với hai người trở lên, có tính chất loạn luân, làm nạn nhân có thai, gây tổn hại cho sức khỏe nạn nhân 31-60%, đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh thì bị phạt tù 3-10 năm.
Khung hình phạt cao nhất dành cho người phạm tội này là 7-15 năm nếu có tình tiết tăng nặng: gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên; biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội.
Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định 1-5 năm.
Điều 146: Dâm ô đối với người dưới 16 tuổi
Người nào đủ 18 tuổi trở lên mà có hành vi dâm ô đối với người dưới 16 tuổi không nhằm mục đích giao cấu hoặc không nhằm thực hiện các hành vi quan hệ tình dục khác thì bị phạt tù từ sáu tháng đến ba năm.
Nếu người phạm tội thuộc một trong các trường hợp: phạm tội có tổ chức, hai lần trở lên, với hai người trở lên, đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh, gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân từ 11-45%, tái phạm nguy hiểm… thì bị phạt tù từ 3 năm đến 7 năm.
Khung hình phạt cao nhất 7-12 năm tù dành cho người phạm tội này gây hậu quả: làm rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân 46% trở lên, làm nạn nhân tự sát. Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định 1-5 năm.