Theo PGS.TS Hoàng Bùi Hải, Trưởng khoa Cấp cứu và Hồi sức tích cực, Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, tình trạng gián đoạn đột ngột hoạt động bơm máu của tim làm ngừng trệ dòng máu tới các cơ quan gọi là ngừng tuần hoàn (ngừng tim ngừng thở), tỷ lệ tử vong 80-90% hoặc tổn thương não vĩnh viễn chỉ trong vài phút.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ, cứ 10 người ngừng tim ngoài viện thì khoảng 9 người tử vong.
Ngừng tuần hoàn có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, cả những người chưa bao giờ phát hiện bệnh tim mạch trước đây. Nếu nhận biết sớm và cấp cứu đúng cách, người ngừng tuần hoàn vẫn có thể giữ được mạng sống và bảo tồn các chức năng thần kinh về sau.
Tình trạng ngừng tim ngừng thở có thể xảy ra đột ngột và nạn nhân rất cần được sơ cứu ép tim. (Ảnh minh hoạ)
Ba dấu hiệu sớm để phát hiện một người ngừng tuần hoàn là đột ngột mất ý thức; ngừng thở hoặc thở ngáp; không có dấu hiệu mạch lớn đập (mạch cảnh ở cổ và mạch bẹn).
Một số biểu hiện khác như đau tức ngực, khó thở, mệt thỉu, hồi hộp, đánh trống ngực. Tuy nhiên, ngừng tuần hoàn đột ngột có thể xảy ra mà không có bất kỳ dấu hiệu báo trước nào.
Theo bác sĩ, cấp cứu ngay tại chỗ cho người bệnh ngừng tuần hoàn rất quan trọng, hạn chế tổn thương. Nhiều trường hợp ngừng tuần hoàn từ nhà hoặc ngừng tuần hoàn trên đường vận chuyển đến bệnh viện, được cấp cứu hiệu quả, qua nguy kịch.
Bác sĩ khuyên khi phát hiện người bị ngừng tuần hoàn, bạn cần gọi to để tìm sự giúp đỡ của người khác. Bạn hãy thông báo rằng có người bị ngừng tim và nhờ người gọi điện ngay cho đơn vị cấp cứu ngoại viện hoặc nhân viên y tế gần nhất. Bạn nên nói rõ tình trạng bệnh nhân để có hỗ trợ ngay lập tức.
Tiếp theo, bạn cần ép tim ngoài lồng ngực cho người ngừng tuần hoàn với nguyên tắc ép nhanh, ép mạnh và hạn chế gián đoạn trong quá trình thực hiện.
Lưu ý, bạn cần đặt nạn nhân nằm ngửa trên nền cứng; đặt hai tay của mình vào giữa ngực nạn nhân, ở vị trí 1/3 dưới xương ức. Sau đó nhanh chóng ép vào ngực với tốc độ 100-120 lần mỗi phút, độ sâu mỗi lần ép tim khoảng 5 cm, để cho lồng ngực của nạn nhân nảy lên hết sau mỗi lần ép tim.
Bạn nên ép tim liên tục, hạn chế gián đoạn cho đến khi thấy nạn nhân có dấu hiệu bắt đầu thở hoặc khi nhân viên y tế 115 đến. Nếu có nhiều người giúp đỡ thì thay phiên nhau ép tim cho nạn nhân mỗi 2 phút.
Bạn có thể dùng máy khử rung tim tự động (AED), thường có sẵn ở sân bay, nhà ga, bệnh viện, và làm theo hướng dẫn bằng giọng nói. Tiếp tục ép tim trong khi máy khử rung tim đang sạc. Bác sĩ sẽ kết hợp thêm nhiều phương pháp khác như dùng thêm thuốc trợ tim, vận mạch, sốc điện.
Phòng tránh ngừng tuần hoàn đột ngột
Ngừng tuần hoàn đột ngột thường liên quan đến bệnh lý tim mạch, phổi, thần kinh, tai nạn, ngộ độc. Do đó, người dân cần phải kiểm soát các yếu tố nguy cơ, khống chế tốt các bệnh nền, khám sức khỏe định kỳ để phát hiện một số bất thường tiềm tàng.
Kiểm soát các yếu tố nguy cơ của bệnh mạch vành, đột quỵ như bỏ hút thuốc lá; điều trị tăng huyết áp (cơ bản quanh 120/80 mmHg), rối loạn lipid máu; kiểm soát cân nặng; kiểm soát tốt đường huyết, tăng cường vận động.
Các yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ ngừng tuần hoàn đột ngột như sử dụng ma túy hoặc các chất gây nghiện, bệnh thận mạn tính. Người khỏe mạnh cần đi khám định kỳ để kịp thời phát hiện bệnh và điều trị.
Khi bạn đột ngột có các biểu hiện đau ngực, đánh trống ngực, nhịp tim nhanh hoặc không đều, khò khè không giải thích được, khó thở, có cơn ngất hoặc thỉu, chóng mặt cũng cần đi khám sớm.
