Các điều tra viên Ấn Độ sẽ phối hợp cùng các chuyên gia từ Mỹ và Anh trong những ngày tới để xác định nguyên nhân khiến chiếc Boeing 787-8 Dreamliner rơi ngay sau khi cất cánh ở khoảng cách chỉ 1,5 km từ đường băng tại Sân bay quốc tế Sardar Vallabhbhai Patel.

Hiện trường vụ tai nạn máy bay của hãng hàng không Air India tại Ahmedabad ngày 12/6/2025. Ảnh: Reuters

Đây là lần đầu tiên một chiếc 787-8 Dreamliner gặp tai nạn chết người kể từ khi dòng máy bay này đi vào khai thác thương mại năm 2011. Thảm kịch hôm 12/6 đã cướp đi sinh mạng của 241 người trên máy bay và một số người dưới mặt đất.

BBC đã phỏng vấn các chuyên gia hàng không và phi công tại Ấn Độ - những người thường xuyên điều khiển dòng máy bay 787-8 để tìm hiểu các yếu tố có thể dẫn đến việc chiếc máy bay lao vào khu dân cư tại trung tâm Ahmedabad chỉ vài chục giây sau khi cất cánh.

Chật vật lấy độ cao

Chiếc 787-8 Dreamliner do cơ trưởng Sumeet Sabharwal và cơ phó Clive Kundar điều khiển - cả hai đều là phi công kỳ cựu với hơn 9.000 giờ bay. Riêng ông Sabharwal có hơn 22 năm kinh nghiệm trong ngành hàng không thương mại.

Máy bay chở theo 242 người cất cánh tại sân bay quốc tế Ahmedabad vào lúc 13h39 chiều 12/6 (giờ địa phương). Bộ trưởng Nội vụ Ấn Độ Amit Shah cho biết máy bay mang theo 100 tấn nhiên liệu khi bắt đầu lấy độ cao rời khỏi Ahmedabad.

Theo cơ quan quản lý hàng không Ấn Độ, ngay sau khi cất cánh, tổ lái phát tín hiệu khẩn cấp, sau đó, máy bay mất liên lạc. Hiện chưa rõ nguyên nhân dẫn đến việc phát đi tín hiệu khẩn cấp nhưng nhân chứng sống sót duy nhất nói với truyền thông Ấn Độ rằng anh nghe thấy một tiếng nổ lớn khi máy bay gặp khó khăn lúc lên cao.

Đoạn video do BBC xác thực cho thấy máy bay bay ở độ cao thấp trên một khu dân cư. Theo dữ liệu cuối cùng truyền về, máy bay đạt độ cao 190 mét, sau đó bắt đầu hạ dần rồi khuất sau các hàng cây và tòa nhà trước khi một vụ nổ lớn xảy ra ở đường chân trời.

“Nếu hai động cơ đều mất lực đẩy, cơ trưởng gần như không có thời gian để phản ứng", một phi công nhận định. Hình ảnh từ CCTV cho thấy máy bay chỉ ở trên không khoảng 30 giây.

Máy bay rơi xuống một khu dân cư đông đúc khiến nhiều tòa nhà bị phá hủy nghiêm trọng. Khu vực này cũng là nơi đặt các bệnh viện và trụ sở cơ quan chính phủ.

Giả thuyết hiếm gặp: Mất cả hai động cơ

Hiện chưa thể xác định nguyên nhân chính xác dẫn đến vụ tai nạn nếu chỉ dựa vào các video ghi lại thời điểm bay ngắn ngủi của máy bay.

Trong thời gian tới, một cuộc điều tra chi tiết sẽ được tiến hành, bao gồm phân tích hộp đen - thiết bị ghi lại dữ liệu bay và kiểm tra các mảnh vỡ. Tuy nhiên, video ghi lại cho thấy máy bay gặp khó khăn trong việc cất cánh, dường như là do thiếu lực đẩy.

Một số chuyên gia đưa ra giả thuyết có thể máy bay bị mất cả hai động cơ - một tình huống cực kỳ hiếm gặp. Nhiều câu hỏi đặt ra xoay quanh việc liệu máy bay có triển khai Tua bin khí Ram Air (RAT) hay không. Đây là turbine dự phòng khẩn cấp được kích hoạt khi cả hai động cơ chính mất khả năng cấp điện cho các hệ thống thiết yếu.

Sự cố mất hai động cơ gần như chưa từng xảy ra, ngoại trừ vụ “Phép màu trên sông Hudson” năm 2009, khi chiếc Airbus A320 của US Airways mất cả hai động cơ do va chạm với chim ngay sau khi cất cánh từ sân bay LaGuardia (New York) nhưng vẫn hạ cánh an toàn trên sông.

Một phi công kỳ cựu chia sẻ với BBC rằng việc mất hai động cơ cũng có thể xảy ra nếu nhiên liệu bị nhiễm bẩn hoặc bị tắc nghẽn. Các động cơ máy bay dựa vào hệ thống đo đạc nhiên liệu chính xác và nếu hệ thống này bị cản trở, điều đó có thể dẫn đến thiếu nhiên liệu và động cơ ngừng hoạt động.

Tuy vậy, cựu phi công Marco Chan nói với BBC rằng không có bằng chứng rõ ràng từ video hiện tại cho thấy máy bay bị mất cả hai động cơ. Chuyên gia hàng không Mohan Ranganathan cũng nhận định việc mất hai động cơ là "một tình huống cực kỳ hiếm gặp".

Nhà sản xuất động cơ GE Aerospace cho biết họ đang cử một đội ngũ đến Ấn Độ hỗ trợ điều tra. Boeing cũng tuyên bố sẽ hợp tác đầy đủ với hãng hàng không.

Va chạm với chim

Một khả năng khác được các chuyên gia ở Ấn Độ nêu ra là máy bay bị va chạm với chim. Đây là tình huống vô cùng nguy hiểm. Trong một số vụ việc nghiêm trọng, các động cơ có thể mất lực đẩy nếu chim bị hút vào trong. Điều này từng xảy ra trong thảm họa hàng không của hãng Jeju Air Hàn Quốc vào năm ngoái khiến 179 người thiệt mạng.

Các chuyên gia và phi công từng làm việc tại sân bay Ahmedabad cho biết nơi này vốn có rất nhiều chim.

“Chúng luôn xuất hiện ở quanh sân bay", ông Ranganathan nói và đồng tình với ý kiến của ít nhất 3 phi công Ấn Độ khác khi trao đổi với BBC.

Dữ liệu từ Bộ Hàng không Dân dụng Ấn Độ công bố trước Quốc hội vào tháng 12/2023 cho thấy bang Gujarat - nơi đặt sân bay Ahmedabad ghi nhận 462 sự cố va chạm với chim trong 5 năm, trong đó phần lớn xảy ra tại sân bay Ahmedabad.

Times of India dẫn nguồn từ cơ quan quản lý sân bay cho biết, năm 2022 và 2023 ghi nhận 38 vụ va chạm với chim tại Ahmedabad, tăng 35% so với năm trước đó.

Dù vậy, một phi công kỳ cựu cho rằng việc va chạm với chim hiếm khi dẫn đến tai nạn nghiêm trọng “trừ khi nó ảnh hưởng đến cả hai động cơ”.

Liệu các cánh tà của máy bay có liên quan đến sự cố?

2 chuyên gia trao đổi với BBC nhận định có khả năng thảm kịch xảy ra do các cánh tà của máy bay không được triển khai khi cất cánh.

Cánh tà đóng vai trò quan trọng trong quá trình cất cánh, giúp máy bay tạo lực nâng tối đa ở tốc độ thấp. Nếu không được mở đúng cách, một chiếc máy bay chở đầy hành khách, mang nhiên liệu cho chuyến bay đường dài và hoạt động trong điều kiện thời tiết nắng nóng sẽ gặp khó khăn khi rời mặt đất.

Các cánh tà của máy bay. Ảnh minh họa: BBC

Theo một phi công, tại Ahmedabad, khi nhiệt độ lên đến gần 40 độ C vào chiều 12/6, không khí loãng đòi hỏi máy bay phải sử dụng mức mở cánh tà lớn hơn và lực đẩy động cơ mạnh hơn. Trong điều kiện như vậy, chỉ một sai sót nhỏ trong cấu hình cũng có thể gây hậu quả nghiêm trọng.

Đoạn CCTV công bố chiều 12/6 cho thấy máy bay cất cánh từ Ahmedabad gặp khó khăn trong việc lấy độ cao và sau đó từ từ hạ xuống trước khi rơi.

Tuy nhiên, theo một phi công chia sẻ với BBC, nếu máy bay cất cánh mà cánh tà chưa mở, hệ thống cảnh báo cấu hình cất cánh trên dòng 787 sẽ phát tín hiệu báo lỗi cho phi hành đoàn.

Ông Marco Chan cho rằng các hình ảnh hiện tại quá mờ để xác định liệu cánh tà có được triển khai hay không nhưng ông khẳng định lỗi này là “rất hiếm”.

“Cánh tà do chính phi công thiết lập trước khi cất cánh và có một vài danh sách kiểm tra cũng như thủ tục để xác nhận cài đặt. Nếu cánh tà không được đặt đúng, có thể là do lỗi con người", ông Marco Chan cho hay.

Tác giả: Kiều Anh

Nguồn tin: vov.vn