Nhà thờ Tùng Sơn, một trong những nhà thờ lâu đời tọa lạc tại xã Hòa Sơn, huyện Hòa Vang, nằm cách trung tâm TP Đà Nẵng khoảng 20km, là nhà thờ cổ bậc nhất ở Đà Nẵng với 120 năm nhưng vẫn giữ gần như nguyên vẹn.
Trải qua 120 năm tồn tại, nhà thờ Tùng Sơn mang trong mình vẻ đẹp cổ điển với kiến trúc Gothic kết hợp hài hòa với kiến trúc xưa của người Việt, tạo sự độc đáo, có sức hút đặc biệt đối với du khách hoài niệm.
Theo Cha Augustino Trần Như Huynh, nhà thờ Tùng Sơn xây dựng bằng đá vào năm 1904, thiết kế theo lối kiến trúc Gothic, có cửa sổ lớn, mái chóp nhọn, tháp chuông. Trong khuôn viên nhà thờ rông 15.000m2 được trồng nhiều cây tạo bóng mát cũng như nét thâm u, trầm mặc nhưng không kém phần lãng mạn.
Điều đặc biệt là nhà thờ được xây dựng bằng các vật liệu có tại địa phương gồm đá ở núi đối diện, gỗ là những loại quý hiếm trên rừng Bà Nà như kiền kiền, xoan đào và vật liệu để kết dính gồm vôi, hỗn hợp chất nhựa cây như bời lời, tơ hồng. Theo thời gian, lớp vữa ngoài bong tróc để lộ ra những lớp đá được xếp đều đặn lên nhau nhưng sự kết dính vẫn rất chắc chắn. Hệ thống cửa dù phai màu nhưng vẫn gần như được giữ nguyên từ năm 1904 đến nay.
Nhiều đồ sinh hoạt và thờ tự hầu như vẫn được lưu giữ đầy đủ từ thời kỳ đầu đến nay. Các kiến trúc cổ độc đáo của nhà thờ vẫn được gìn giữ vẹn nguyên, là nơi thực hành nghi lễ, sinh hoạt tôn giáo của Giáo họ Tùng Sơn thuộc Giáo xứ Phú Thượng.
Theo các tư liệu lưu giữ tại đây, trong thời gian 120 năm, nhà thờ trải qua 4 lần trùng tu vào các năm 1954, 1985, 1996 và năm 2007. Điểm thay đổi lớn nhất của nhà thờ Tùng Sơn là mái ngói. Năm 1904, nhà thờ được lợp bằng ngói âm dương, mãi đến năm 1954 (sau 50 năm) được thay thế bằng ngói xi măng như hiện nay.
Cũng theo Cha Augustino Trần Như Huynh, tại nhà thờ Phú Thượng hiện trưng bày hiện vật độc đáo mà không nhà thờ nào có được, đó là Thánh tích được chuyển từ Roma sang.
Bên trong nhà thờ có 14 cột gỗ lớn bằng gỗ kiềm kiền với nhiều họa tiết sơn son thếp vàng, mang đặc trưng kiến trúc Việt xưa. Đến nay, hệ thống cột, kèo... vẫn gần như được giữ gìn nguyên vẹn.
Hiện tại, nhà thờ đang xuống cấp, nhiều nhất là về phần mái và một số điểm của tường nhà. Với ý tưởng bảo tồn và gìn giữ, giáo họ cũng mong muốn được phục chế lại phần mái ngói nguyên bản âm dương cũng như các mảng tường với hoa văn được sửa chữa nhưng vẫn giữ nguyên màu sắc của thời gian.
Trải qua 120 năm với với nhiều biến động, sự bào mòn của thời gian nhưng nhà thờ Tùng Sơn vẫn giữ được nguyên bản đường nét, hoa văn kiến trúc Gothic kết hợp với kiến trúc Việt xưa. Đây không chỉ là không gian sinh hoạt văn hóa, tôn giáo của người dân địa phương mà còn là điểm tham quan hấp dẫn đối với du khách.
